SYTUACJA FRANKOWICZÓW PO NAJNOWSZEJ UCHWALE SĄDU NAJWYŻSZEGO Z DNIA 25 KWIETNIA 2024 ROKU

25 kwietnia 2024 r. podczas posiedzenia Izby Cywilnej Sądu Najwyższego podjęta została Uchwała (III CZP 25/22) rozstrzygająca kluczowe zagadnienia tzw.  „sporów frankowych”. Niezależnie od emocji związanych z samym podjęciem Uchwały, jej treść nie wprowadza rewolucji w zakresie sporów z bankami, a wręcz podtrzymuje dotychczasową linię orzecznictwa krajowego i stanowi wyraźne potwierdzenie stanowiska Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

Zakres Uchwały i jej wpływ na sytuację Frankowiczów:

Uchwała jest swego rodzaju odpowiedzią na 6 pytań, które trafiły do Sądu Najwyższego w 2021 roku i dotyczyły sprawy kredytów indeksowanych i denominowanych do franka szwajcarskiego.

Pierwsze trzy pytania były ze sobą bezpośrednio sprężone i dotyczyły kwestii ważności umowy po wyeliminowaniu z niej niedozwolonych postanowień umownych (klauzul abuzywnych) oraz tego czy w takiej sytuacji właściwym rozwiązaniem będzie unieważnienie umowy kredytowej czy też jej odfrankowienie.

Pozostałymi kwestiami nad którymi dywagował Sąd Najwyższy była dopuszczalność ewentualnych roszczeń banku z tytułu korzystania przez kredytobiorcę ze środków udostępnionego kapitału, aspekt wzajemnych rozliczeń stron w przypadku unieważnienia umowy kredytowej oraz kwestie dotyczące biegu przedawnienia roszczeń banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu.

Odfrankowienie czy unieważnienie?

Uchwała w zasadzie potwierdziła kierunek w jakim podąża krajowe orzecznictwo oraz podtrzymała stanowisko TSUE dotyczące niemożności zastąpienia występujących w umowie klauzul przeliczeniowych innym możliwym miernikiem. Sąd Najwyższy uznał, iż po wyeliminowaniu z umowy  wszelkich niedozwolonych postanowień (klauzul abuzywnych) umowa nie może obowiązywać stron w pozostałym zakresie, co skutkuje jej bezwzględną nieważności i w zasadzie rozstrzyga kwestię braku możliwości tzw. „odrankowienia” umowy kredytowej

Kwestie rozliczenia stron:

Uchwała odpowiedziała także na dwa ważne dla Frankowiczów pytania dotyczące rozliczenia z bankiem. Sąd Najwyższy uznał, iż po ustaleniu nieważności umowy kredytu powstają samodzielne roszczenia stron o zwrot spełnionego świadczenia (teoria dwóch kondykcji). W takiej sytuacji bankowi przysługuje roszczenie o zwrot wypłaconego kapitału, zaś kredytobiorca uzyskuje roszczenie o zwrot nienależnych świadczeń dokonanych na rzecz banku.

Druga kwestia rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy dotyczyła braku podstaw prawnych banku do domagania się od kredytobiorcy dodatkowego wynagrodzenia z tytułu korzystania z kapitału czy też jego waloryzacji.

Przedawnienie roszczeń:

Kluczowym jednak rozstrzygnięciem Uchwały było określenie momentu rozpoczęcia biegu przedawnienia roszczeń banku. Sąd Najwyższy wskazał, iż bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.

Jest to stanowisko szersze względem orzecznictwa TSUE, który w wyroku z 14 grudnia 2023 (C-28/22 GNB) wskazał jedynie, iż bieg przedawnienia ww. roszczeń banku nie może rozpoczynać się dopiero w chwili, w której doszło do trwałej bezskuteczności umowy, jednak kwestie jakie konkretnie zdarzenie powinno rozpoczynać bieg przedawnienia pozostawiono orzecznictwu krajowemu.

Podsumowanie:

Obecnie brak jest konieczności oczekiwania na dalsze potwierdzenia zasadności kierowania swojej umowy kredytowej we frankach do Sądu celem zweryfikowania jej ważności. Szansa na uwolnienie się od kredytu frankowego jeszcze nigdy nie była tak duża.

 

Kancelaria Radców Prawnych Paszotta i Stusio s. c.